Các bạn tập nhạc chắc hẳn không ít lần phải đánh vật với việc ghi nhớ bản nhạc, hay gặp tình trạng học trước quên sau, hoặc bỗng dưng “bí nốt” và chơi lệch nốt lúc biểu diễn. Dưới đây là 4 giai đoạn tăng cường trí nhớ trong âm nhạc được viết trong cuốn The musician’s Ways của Gerald Klickstein giúp bạn vượt qua rào cản trí nhớ để tập luyện tiến bộ hơn.
1. Nhận thức
Nhận thức sâu sắc giúp cho trí nhớ vững hơn. Khi bạn hiểu tường tận cấu trúc của bản nhạc và cách hình thành mỗi câu nhạc, bạn sẽ liên kết được các câu nhạc rời rạc lại với nhau và kích hoạt trí nhớ.
Ngược lại, nếu bạn chỉ tập luyện theo thói quen hoặc ghi nhớ một cách máy móc, nhất là trường hợp “học tủ” trước vài ngày để kịp đợt biểu diễn, bạn sẽ không tránh khỏi bị “khớp” trên sân khấu.
Quyển sách đưa ra một số gợi ý:
a. Xác định rõ cấu trúc sáng tác. Quan sát xem các đoạn và câu nhạc bắt đầu hoặc kết thúc như thế nào; để ý giai điệu, tiết tấu, quy luật hòa âm. Chẳng hạn một bài hát thường có cấu trúc: Lời 1, Lời 2, Điệp khúc, Gian tấu, Kết bài, v.v.
b. Kết nối cảm xúc với bài hát. Một số bài có đoạn cao trào, các nốt có thể được chơi theo một lối đặc trưng đẩy cảm xúc lên cao, hoặc nhịp phách cũng sẽ tuân theo quy luật đó.
c. Lập sơ đồ kĩ thuật. Trước khi ghi nhớ, bạn cần kiểm tra lại cách xếp ngón tay, cách nhả chữ, cách phát âm trong bài đã rõ ràng chưa, và từ ghi chép đó, bạn có thể tập theo. Nếu cảm thấy quá tải thông tin, bạn hãy chọn bản nhạc với cấp độ phù hợp, chọn những bản phối đơn giản hơn.
2. Ghi nhớ gốc rễ
Giai đoạn này giúp bạn ghi nhớ giai điệu nhạc một cách căn cơ. Luyện tập lặp đi lặp lại trong một thời gian dài sẽ giúp bạn nhớ dai, nhưng chỉ khi nào bạn luyện tập có cân nhắc.
a. Lên kế hoạch tập luyện. Lên thời khóa biểu tập luyện trong giới hạn của bản thân. Ví dụ bạn chỉ có khả năng ghi nhớ khoảng 5 giai điệu, hãy tập trung vào đó để không bị quá tải.
b. Kết hợp trí tưởng tượng và tập luyện thực tế. Trước khi chơi một bản nhạc, bạn hình dung ra giai điệu đó, tới khi gặp những đoạn khó thì có thể xem lại sơ đồ ở bước 1. Tập luyện khoảng 3 lần trong một lượt, và lần lượt kết nối các đoạn nhạc lại với nhau.
c. Sử dụng nhiều phương thức ghi nhớ khác nhau. Mỗi người có một phương thức ghi nhớ không giống nhau, có thể là học qua khái niệm, hình ảnh, âm thanh, học thông qua việc tận tay làm. Bạn có thể chơi một đoạn nhạc với tay phải/trái trước, sau đó kiểm tra lại chuỗi hợp âm, kết hợp với vỗ tay theo nhịp hoặc viết lại một số đoạn nhạc khó. Trên hết là mỗi câu nhạc phải mang lại cho bạn sự hòa nhịp cảm xúc.
3. Duy trì
Sự duy trì trí nhớ thường xuyên là cách duy nhất để bạn không quên những gì đã học, vì dần dà những kiến thức của bạn dù vừng đến đâu cũng sẽ mai một đi.
a. Luyện tập trong đầu. Nếu bạn chơi nhạc cụ, có thể hát giai điệu lên hoặc nhịp nhịp ngón tay, thể hiện một số tiết tấu. Nếu bạn là ca sĩ, có thể thể hiện biểu cảm nhiều hơn thông qua bài hát.
b. Luyện tập biểu diễn. Ghi âm lại phần biểu diễn của mình, nghe lại tìm ra lỗi sai và học từ những lỗi đó.
c. Xem xét kĩ lưỡng sơ đồ kĩ thuật. Xem lại một lượt các đoạn nhạc rời và cách thức thể hiện. Dựa trên đó, bạn có thể ôn lại kĩ thuật ngón tay, phân tích về mặt hòa âm, v.v
4. Gợi nhắc
Những chiến lược giúp tối ưu hóa trí nhớ trong lúc biểu diễn:
a. Sẵn sàng: Hít thở sâu và áp dụng các phương pháp cánh gà khác được nói đến trong The musician’s way (trang 162-170)
b. Mở rộng cảm xúc. Trong lúc chơi nhạc hoặc hát, hãy đặt cảm xúc vào bài hát thay vì ra rả theo kiểu trả bài.
d. Suy nghĩ tích cực: Tin tưởng vào sự chuẩn bị kĩ lưỡng của bản thân. Nếu có đoạn hát trệch, bạn cứ tiếp tục hát và ứng tấu cho tới khi vào nhịp lại được. Lúc tập dượt, bạn có thể hướng theo những tình huống giả định
——
Trên đây là một số hướng dẫn để bạn không chỉ ghi nhớ được bản nhạc, mà còn tránh được tình trạng học trước quên sau. Tùy theo mức độ chuyên sâu, bạn có thể chọn phương thức ghi nhớ phù hợp với bản thân, vì dụ các bạn tập nhạc cho vui, không biểu diễn thì có thể không cần xem đến mục 4.
Một số chiến thuật ghi nhớ từ The Musician’s way sẽ giúp bạn tập luyện có hệ thống mà vẫn có thể trải nghiệm ngẫu hứng trong âm nhạc.
——–
Being a musician isn’t about pursuing some nirvana of artistic enlightenment; it’s about endless refinement and discovery.
–The Musician’s Way, p. 110
